آموزش زنبورداری

 می خواهید پرورش زنبورعسل را شروع کنید؟

ما می توانیم شما را راهنمایی کنیم

خوش آمدید ،زنبورداران آینده

آیا شما نسبت به زنبورعسل علاقه دارید ؟

آیا قصد دارید زنبورداری را شروع کنید ؟

این صفحه برای شما مناسب است

آموزش زنبورداری و پرورش زنبورعسل و ارتقاء و اختراع کندوی هوشمند  یکی از اهداف اصلی ماست. شرکت آرتا زنبور سبلان  متعهد به نجات از مرگ کلنی ها زنبورعسل ( اختلال فروپاشی کلنی )  و افزایش کیفیت عسل هست.  تا همواره  با مصرف عسل مرغوب   لذت ببرید و احساس خوبی داشته باشید. ما همیشه در تکاپو هستیم تا اطمینان حاصل کنیم که عسل مورد علاقه  امروز شما  و برای نسل های آینده پایدار باشد. این امر با زنبورهای سالم آغاز می شود و تا حفاظت از منابع طبیعی مورد نیاز آنها گسترش  یابد. 

در اینجا شما می توانید نکات و اطلاعات مفیدی برای پرورش زنبورعسل پیدا کنید.

شما می توانید با پرورش و مراقبت از زنبورعسل محصولاتی چون عسل ، بره موم ، گرده گل ، ژل رویال و… بدست بیاورید. از سویی دیگر با بیشتر شدن گرده افشانی گیاهان توسط زنبورعسل باعث افزایش محصولات زراعی و باغی شوید.

زنبوردار بودن این است که با طبیعت هماهنگ باشید و احترام عمیق به طبیعت را درک کنید.

زنبورداری همواره شور و اشتیاق و شکیبایی را به همراه دارد.

مطالب مرتبط: سیستم افزایش محصولات زنبورعسل با قابلیت کنترل با موبایل(کندوی هوشمند)

زنبوران جزء  شایسترین موجودات جهان هستند

همه می دانند که زنبورهای عسل درست می کنند، اما سهم آنها تنها به تولید عسل  ختم نمی شود. یک سوم رژیم غذایی مردم جهان  از گیاهان گرده افشانی  حشرات گرفته می شود .‌ زنبورهای عسل 80 درصد تأثیرگذار در این روند است.  زنبوران برای بقای سیاره و زنجیره غذایی ما حیاتی هستند، بنابراین زنبورداران مراقب باشند.  بهترین روشهایی را که از سلامت زنبورها حمایت می کنند، به کار می گیرند.

مطالب مرتبط: همه چیز درباره عسل و خواص

مشکلات گرده افشانی

نه چندان خبر  شیرین ، امروزه  زنبورداران بیش از حد متوسط ​​ضرر می کنند. این کاهش جمعیت و  سلامت زنبورعسل با عوامل مختلفی در ارتباط است: استفاده سموم دفع آفات ناکارآمد، افزایش شیوع آفات و بیماری ها ، کاهش  علوفه  تغذیه ناکافی زنبورعسل.  زنبورداران کلید اصلی اصلاح این وضعیت اسفناک برای زنبورداران این نسل و نسل بعدی آموزش  صحیح زنبورداری و استفاده از کندوی هوشمند  در زنبورستان است.

امروزه بیش از ۸۰ درصد زنبورداران ایران زنبورداری را به عنوان شغل دوم و یا به عنوان یک فعالیت تفریحی پر منفعت انجام می دهند. از آن بسیار لذت می برند و بطور متوسط ۱ الی ۳۰ کندو دارند.

برخی از مهارت هایی که در آموزش زنبورداری یاد می گیرید شامل موارد زیر است

چرا زنبورها عسل درست می کنند؟

گرده افشانی

مستمرات کلنی زنبورعسل

شناخت انواع کندوها

آشنایی با تجهیزات زنبورداری

نکات جالب زنبورداری

مدیریت زنبوردار در فصل ها شامل:

شناخت تقویم زنبورداری
وظایف زنبوردار فصل بهار
بازدید کلنی ها
تغذیه کلنی ها
موم دادن
کنترل بچه دادن
نحوه طبق دادن
وظایف زنبوردار در فصل تابستان
استفاده بهینه از از زمان خصوصا زمان جریان اولیه شهد
کوچ دادن کلنی ها
نکات مهم در زمان کوچ دادن کندوها
نحوه و زمان برداشت عسل
نحوه و مراحل استخراج عسل
وظایف زنبورداران در فصل پاییز
آماده کردن کلنی ها و انجام کارهای برای زمستان گذرانی

چرا زنبورها عسل درست می کنند؟

زنبورهای عسل شهد را برای ایجاد عسل جمع می کنند. به عنوان غذا ذخیره می کنند زیرا انرژی ماهیچه های پرواز زنبورها را فراهم می کند و در زمستان کندو را گرم می کند. خوشبختانه زنبورهای عسل عسل بیشتری از کلنی مورد نیاز تولید می کنند.بنابراین لازم است که زنبورداران مقدار اضافی را که برداشت کنند.

گرده افشانی

در حالی که زنبورهای عسل شهد جمع می کنند. آنها همچنین گیاهان گلدار را بارور می کنند. گرده افشانی زمانی اتفاق می افتد که گرده گل از شاخ گل به تخمک های گل دیگر منتقل شود. این گرده افشانی مقدار و کیفیت بسیاری از محصولات مانند میوه ها، سبزیجات و آجیل آلات  را به میزان زیادی افزایش می دهد. در حقیقت ، افزایش عملکرد و کیفیت محصولات کشاورزی در نتیجه گرده افشانی زنبور عسل بیش از 17 میلیارد دلار در سال ارزیابی شده است.

مستعمرات کلنی زنبورعسل

زنبورهای عسل در کلنی هایی زندگی می کنند که اغلب توسط زنبورداران نگهداری می شوند. کندوی مدرن متشکل از یک سری جعبه است که روی هم قرار گرفته است. سپس قاب ها را در این جعبه ها قرار می دهند تا زنبورهای عسل بتوانند لانه زنبوری مومی را ایجاد کنند. ولی کندوی هوشمند علاوه بر بدنه مجهز به سیستم های کنترل شرایط محیط داخلی و سیستم هوشمند دارودهی دارا می باشد. بخش عظم کارهای داخلی زنبوران  توسط هوش مصنوعی انجام می شود. یک کلنی به طور کلی شامل یک ماده “ملکه” ، ماده تولید کننده “چند ۱۰۰ زنبور نر  نر و جمعیت زیادی از زنبورهای “کارگر” که از جنس مونث و عقیم  است.

زنبور ملکه

ملکه بزرگترین زنبور عسل در کلنی است. او رشد كامل تري نسبت به كارگران نابالغ جنسي دارد. زيرا به او آنچه در واقع “ژله رويال” گفته مي شودخورانده میشود  که حاصل  ترشح غده هاي سر كارگران جوان است. او از سلول ساخته شده مخصوص خود خارج می شود و پس از مدتی در یک روز آفتابی در زمان پرواز جفتگیری  با 13 تا 18 زنبور عسل نر  جفت گیری می کند. ‌‌در این مرحله  میلیون ها سلول اسپرم جمع آوری کند که تا پایان عمر دو تا پنج ساله او دوام می آورد. او مادر همه زنبورهای کارگر در کندو است. از مهمترین وظیفه اصلی او این است که به عنوان تولید کننده جمعیت کندو می باشد. ملکه حداکثر 3،000 تخمریزی  در روز انجام می دهد.

زنبور نر

مشخصه زنبورهای نر دو برابر  بزرگتر از زنبورهای کارگر  هستند. زنبورهای نر سریع پرواز می کنند. زیرا وظیفه اصلی آنها آماده شدن برای جفت گیری با یک ملکه پذیرنده در پرواز است. زنبوران نر معمولاً حدود 90 روز زندگی می کنند. در مناطقی که زمستان های شدید دارند و در پایان شهد منطقه توسط زنبوران کارگر از کندو رانده می شوند.

زنبورهای کارگر

کارگران ، کوچکترین زنبورهای عسل در کلنی ، ماده هایی هستند که تولید مثل ندارند. یک کلنی می تواند 50 تا 60 هزار کارگر داشته باشد. طول عمر یک زنبور عسل کارگر با توجه به زمان سال متفاوت است. امید به زندگی وی تقریباً 28 تا 35 روز است. کارگرانی که در پاییز  پرورش می یابند به طور کلی می توانند زمستان زندگی کنند. کارگران برای تغذیه ملکه و لاروها، نگهبانی از ورودی کندو و کمک به خنک شدن کندو  انجام‌ وظیفه  می کنند. زنبورهای کارگر شهد نیز جمع می کنند و شانه مومی تولید می کنند. این شانه از سلولهای شش ضلعی تشکیل شده است، که دارای دیواره هایی است که فقط 2/1000 اینچ ضخامت دارند اما 25 برابر وزن خود را تحمل می کنند. بال های زنبورهای عسل در هر دقیقه 11400 بار می زنند. بنابراین وزوز کردن آنها را  متمایز  ایجاد  می کند ‌.

انواع کندوهای زنبورعسل

کندوی هوشمند طراحی و ساخته شده در شرکت اصلاح کندوی آرتا زنبور سبلان

ما در مجموعه شرکت آرتا زنبورسبلان درک می کنیم که کندوی هوشمند قلب فرآیند مدیریتی در صنعت زنبورداری خواهد بود و بخاطر همین در مدت بیش از یک دهه طیف وسیعی از اتوماسیون ها و ساختمان های نوین زنبورعسل را طراحی و مهندسی کرده ایم.

 کندوهای هوشمند  پیشرفته ترین و پر سودترین اتوماسیون زنبورداری است که  آینده زنبورداری را به کلی تغییر خواهد‌ داد. در توضیح کلی کندوهای هوشمند باید گفت که همه نوآوری ها و اختراعات ما بخاطر افزایش تولیدات زنبورعسل از بابت کیفیت و کمیت می باشد . با این تکنولوژی تقریبا بیشترین وقت و انرژی و تعداد جمعیت خود را برای گرده آوری و شهد آوری معطوف می کند. در نتیجه در مقایسه با کندوهای لانگستروت بطور متوسط تولید عسل را تا چندین برابر افزایش میدهد. در یک نگاه اجمالی باید گفت که کندوهای هوشمند آرتا زنبور بر خلاف کندوهای لانگستروت دیگر از چند تکه چوب تشکیل نشده است و فقط به عنوان انبار و فضای زندگی زنبور نمی باشد‌. بلکه مدیریت زنبورداری با روش مرسوم قبلی دیگر پاسخ گوی نیازهای انسان ها به عسل و سایر فراورده های زنبور از بابت کمیت و کیفیت نمی باشد.

 ما با دارا بودن‌ ظرفیت استانی که برند عسل سبلان در دنیا شهرت جهانی دارد ،قطعا تا سال آینده با کمک نیک اندیشان مهین عزیزمان  کندوهای هوشمند به  مرحله تجاری و تولید انبوه خواهد رسید.

آموزش زنبورداری و آشنایی با تجهیزات ضروری

برای آموزش زنبورداری و شروع آن باید حتما با ابزارها و تجهیزات زنبورداری کاملا اشنا باشید. در اینجا لیستی از تجهیزات و ابزارهای ضروری برای انجام پرورش زنبورعسل توضیح و نشان داده خواهد شد .

کندوی لانگستروت

 مشهورترین کندوی استاندارد با قاب های متحرک، کندوی لانگستروت است که در بین حرفه ای ها بسیار محبوب است. این جعبه محل زندگی یا لانه زنبورهاست که در آن زاد و ولد کرده و ادامه حیات می دهند. علاوه بر این در کندو مواد غذایی عسل و گرده را ذخیره می نمایند.

کندوی شیشه ای یا مشاهده ای

کندویی است که برای استقرار در آزمایشگاه و یا اتاق سربسته طراحی شده است. این کندو اصولا دارای دیوار شیشه ای است. ممکن است دارای یک یا چند قاب باشند. ضمنا این کندو دارای یک راه ورود و خروج از طریق پنجره یا دیوار اتاق به بیرون ارتباط پیدا می کند. این کندوها وسیله خوبی برای مطالعات بیلوژیکی و رفتاری زنبورها و حتی لذت بردن افراد مبتدی از فعالیت زنبورعسل می باشد.

لباس و کلاه محافظ

برای محافظت از خود در برابر نیش زنبور استفاده می شود و ترکیبی از یک کلاه و ژاکت و شلوار است.

 دستکش زنبورداری

برای محافظت از نیش خوردن دست ها مورد استفاده قرار می گیرد.

دودی

دودی یکی از اساسی ترین لوازم زنبورداری می باشد؛ این امکان را می دهد که حالت تهاجمی زنبوران را در زمان بازدید کلنی کنترل کنید.

برای استفاده از دستگاه دودی باید مقدار کافی از ماده سوختی نظیر پوشال چوب و یا خورده چوب و غیره را در مخزن دودی ریخته و آتش بزنید تا نیم سوز شود. پس از نیم سوز شدن مقداری از ماده سوختی را اضافه کرده تا مخزن آن نزدیک به پر شدن باشد، سپس با دمیدن دستگاه شروع به تولید دود می کنید.

اهرم یا کاردک

کاردک وسیله بسار ضروری در حرفه زنبورداری است. کاردک یک قطعه فولادی می باشد. اصولا کاردک برای جداکردن محل سفت شده قاب ها به کندو ،برای تراشیدن موم و بره موم چسبیده به دیوار کندو و سطح زهواره قاب ها، همچنین برای کشیدن میخ از قسمت های مختلف کندو و یا قابها و غیره به کار می آید.

برس زنبورداری

برای پاک کردن زنبورها خصوصا در هنگام برداشت عسل.

برگ موم آجدار

یکی دیگر از اکتشافات مهمی که در جهان افتاد اکتشاف برگ موم اجدار بود که موجب پیشرفت سریع زنبورداری در جهان شد. برگ موم آجدار  در واقع یک ورق نازکی از موم خالص زنبورعسل است که پایه سلول های شش ضلعی زنبورعسل در دو طرف آن پرچ شده است. اهمیت این اکتشاف از این نظر است که عملیات شان سازی را با سرعت هرچه بیشتر انجام می شود. از سویی در حالت طبیعی از اتلاف شهد به موم بافی جلوگیری می شود که برای تولید یک کیلوگرم موم ، ۱۲ کیلو عسل توسط زنبوران داخل کندو مصرف می شود.

تله گرده گیر

برای جمع آوری گرده گل از کندوهای زنبورعسل معمولا از تله گرده گیر استفاده می شود. طرز کار این تله بدین ترتیب است که آنرا روی کندو نصب کرده به گونه ای که زنبورها هیچ گونه راه ورود و خروج به غیر از عبور از تله نداشته باشند. در روی این تله شبکه ای وجود دارد که حاوی سوراخ های مدوری است که زنبورهای کارگر به سختی از آن عبور می کنند. لذا دانه های گرده روی پاهای زنبورهای کارگر در هنگام عبور از این شبکه از پاهای آنها جدا شده و در داخل مخزن زیر تله جمع آوری  می شوند. در ضمن نصب تله گیر در روی کندوها باید هنگامی انجام شود که گیاهان گرده زا در منطقه پرواز زنبوران فراوان باشند. تله گیر نباید برای مدت طولانی و چند روز پشت سر هم بر روی کندوها نصب شوند زیرا زنبوران ممکن است با کمبود گرده مواجه شوند.

شربت خوری

وسیله ای است که برای تغذیه زنبورها از شربت شکر خصوصا در بهار برای افزایش جمعیت و در پاییر برای تامین غذای زمستانی  زنبورها بکار می رود. شربت خوری انواع مختلفی دارد که نوع رایج در ایران شربت خوری قابی می باشد.

لوازم استخراج عسل

چنگال پولک برداری

نوعی چنگال مخصوص و پر دندانه است که نوک دندانه های آن تیز و تیغه ای است. از آن برای جداکردن موم از سطح شان های سربندی شده با موم و آماده سازی شان برای قرار دادن در دستگاه استخراج عسل استفاده می شود.

دستگاه استخراج عسل ( اکستراکتور )

دستگاه یا وسیله ای بشکه مانند است که می توان قاب های مملوء از عسل را برای استخراج عسل مایع درون آن قرار داد. این دستگاه در انواع بزرگ و کوچک، دستی و برقی در بازار موجود است. کار کردن با نوع برقی آن بسیار راحت است و ظرفیت بیشتری دارد. به طور کلی اساس کار این دستگاه نیروی گریز از مرکز است که با آن عسل موجود در شان های پر از عسل خارج شده و در کف آن جمع می شود.

صافی عسل

 پس از استخراج عسل ذرات موم ،پوسته لاروا و شفیره و دانه گرده و یا سایر ناخالصی ها در داخل عسل وجود دارد که باید از آن جدا کرده و خلوص و کیفیت عسل را بالا برد.

آموزش زنبورداری و مدیریت در فصل ها

وظایف زنبوردار در فصل بهار

فصل زنبورداری با شروع بهار هر منطقه آغاز می شود. فعالیت زنبوران در بخش تخمدان کندو با افزایش تخم و لارو همراه است.

برای اولین بازدید بهاره، روز خاصی تعیین و توصیه نشده است. ولی بهتر است اولین بازدید بهاره ، در اولین فرصت ممکن . یعنی در یکی از روزهای بهاری که سردی زمستان کاملا از بین رفته و هوا گرم و مطلوب و توام با تابش آفتاب باشد انجام شود. این زمان معمولا توام با باز شدن شکوفه های درختان میوه است. بنابراین در اولین بازدید بهاری، یکی از مهم ترین اهداف زنبوردار آگاه شدن از وجود غذا در کندو و مقدار آن است. زیرا اصلی ترین عامل رشد و نمو زنبورها و افزایش جمعیت کلنی ها همین مورد است.

هدف دیگر در اولین بازدید بهاره، حصول اطمینان از زنده بودن ملکه و زنبوران است. کلنی های مرده  را هرچه زودتر باید حذف کرد. کلنی های بدون ملکه یا ضعیف را باید ادغام کرد.

با گذشت دو هفته  از تولد اولین زنبوران که در صورت مدیریت خوب مصادف با باز شدن شکوفه های درختان میوه است. بایست به جای ساخت پایه شان توسط زنبورها ، از پایه شان مصنوعی ( قاب موم شده یا پوکه خالی شان عسل ) استفاده کنید. تا مقدار کمتری انرژی زنبورها صرف تهیه پایه شان شود. برای کندوهای که بدون طبق، زمستان را گذارانده اند و در بهار جمیعت آن زیاد شده است. دو طرف ۱۰ قاب را پوشانده اند نیز باید با قرار دادن یک طبقه، فضای کافی را برای رشد هر چه بیشتر آن ها فراهیم کنید . به خاطر داشته باشید که اضافه کردن قاب یا طبقه، باید زمانی انجام شود که انتظار شگفتن گل های فراوان و فعالیت گسترده جمیعت وجود داشته باشد. در غیر این صورت کار شما با شکست روبرو خواهد شد.

در ضمن اولین بازدید بهاره کلنی، بخصوص درجه حرارت محیط کمتر از ۲۰ درجه سانتی گراد باشد، باید سریع و کوتاه باشد. در هنگام بازدید باید به طور ملایم کلنی را دود داد. پس از چند دقیقه به بررسی آن اقدام کرد .تعویض کندوهای فرسوده یا شان های شکسته یا قاب هایی که حاوی تعداد زیادی از حجره پرورش زنبور نر است کارهای ساده ای هستند که در اویل بهار می بایست انجام شوند.

تغذیه بهاری

در مورد تغذیه بهاره در زمان بهار که زنبوران داخل کندوها اکثرا برای تامین گرمای نوزادان زنبور داخل کندو و یا موم بافی که به مقدار زیادی، انرژی لازم دارند. زنبورداران باهوش و با تجربه می داند که باید کلنی خود را برای افزایش تخمریزی و جمیعت و عدم تلف شدن از لحاظ  گرسنگی و افزایش موم بافی با شربت بهاره ( یک قسمت آب و یک قسمت شکر ) باید تغذیه نمود. این کار را تا فصل ذخیره عسل می توان ادامه داد؛ زیرا شربت بهاره فقط صرف انرژی نگه داری خود زنبور و یا موم بافی می شود.

آموزش کنترل بچه دادن در زنبورداری

 کنترل و ممانت از بچه دادن کندو یکی از کارهای مهم زنبورستان است. زنبورداری که می خواهد در کارش موفق باشد. باید قبل از جریان اصلی شهد در طبیعت کلنی خود را به حداکثر شمار جمیعت برساند. برای رسیدن به این هدف و نیز جلوگیری از بچه دادن کندو باید مهارت و دانش زنبورداری کافی برخوردار باشد.

آموزش زنبورداری در فصل تابستان

زنبوردار در طول تابستان ، پاداش مدیریت خوب و صحیح خود را در پاییز و زمستان و بهار را دریافت می کند. مدیریت تابستانه زنبورعسل اغلب با کار سخت و طاقت فرسا همراه است. کندوها در تابستان از عسل سنگین بوده و بیشتر کارها به برداشت و فرآوری عسل مربوط می شود. بنابراین نکات ویژه ای در هنگام بازدید از کلنی ها باید مورد توجه قرار گیرد که در این بخش بصورت مختصر و مفید توضیح داده خواهد شد.

جریان اولیه شهد یا عسل

در بیشتر مناطق ، بطور مثال جریان شهد طبیعی در اردبیل با گلدهی گیاهان همچون گون و گیاهان دیگر شروع می شود . در این فصل بیشترین و بهترین عسل توسط زنبورها تولید می شود. به همین دلیل به آن جریان طبیعی شهد یا عسل گفته می شود . در یک زنبورداری سود آور ، نتیجه جریان اولیه شهد باید تولید عسل مازاد در هر کندو باشد. با آموزش زنبورداری و بکار اصول صحیح مدیریت کلنی ها، می توان جمعیت آن را تا شروع جریان شهد به بیشترین تعداد رساند. هرچه جمعیت بیشتر باشد، تعداد زنبورهای مزرعه را که به خارج از کندو می روند بیشتر خواهد بود. بدین ترتیب ، شهد بیشتری به کندو آورده می شود. زنبوردار باید زمان و طول مدت گل دهی گیاهان منطقه را به خوبی بداند و از دوره جریان شهد طبیعی در منطقه ای که زنبورستان خود را مستقر می کند، اگاه باشد.

 اهمیت کوچ دادن و یا انتقال کلنی ها

معمولا پس از تمام شدن گل های یک منطقه، برای دستیابی به منابع دیگر شهد و گرده اقدام به کوچ  دادن کلنی می شود. در ایران در همه فصول ، مناطق مناسب زنبورداری یافت می شود. با کوچ کندوها به آن نقاط، می توان مقادیر قابل توجهی عسل به دست آورد و کندوها و بچه کندوها را نیز قوی کرد تا برای زمستان به مقدار کافی غذا و  جمعیت فراهم شود.

در بسیاری از نقاط ایران اوایل تابستان موقع کمبود گل و شهد و در نتیجه وقت کوچ دادن کلنی ها به نقاط کوهستانی است. در این نقاط معمولا گیاهان وحشی نظیر گون، آویشن و غیره به وفور یافت می شود .

چند نقطه مهم در انتقال کندو ها ( کوچ دادن)

۱_ باید قبل از بارگیری کندوها، داخل کندو از لحاظ تعداد شان ها بازدید شود . اگر در هر کندویی یک یا چند قاب کم شده ممکن است در هنگام بارگیری و حمل و نقل در اثر تکان خوردن قاب ها شکسته و زنبوارن و ملکه تلف شوند .

۲_ تمامی شکاف های بدنه کندو تعمیر و درز گیری  شود و هیچ گونه شکافی در بدنه نماند .

۳_در هنگام غروب یا قبل طلوع که تمام زنبورها در داخل کندوها هستند باید سوراخ پرواز را بست و زنبوران را کوچ داد. که ترجیحا در غروب انجام شود و قبل از طلوع هم زنبورها در محل جدید اسکان داده شوند.

۴_ در هنگام بار زدن سوراخ پرواز کندو رو به جلوی وسیله نقلیه قرار گیرد و پس از بارگیری تمام کندوها را با طناب به قلاب های دیواره خارجی کامیون محکم ببندید .

۵_ محل زنبورستان قبلی با محل جدید باید ۱۰ کیلومتر فاصله داشته باشد تا زنبوران نتوانند به محل قبلی بروند.

۶_پس از انتقال و پیاده کردن کندوها ، آن ها را در جایی مناسب و پشت به باد به فواصل معین از هم قرار دهید

۷_بهتر است در اولین روز استقرار کندوها از بازدید خوداری کنید.

برداشت محصول عسل

به محض اتمام جریان شهد در طبیعت و پر شدن شان ها از عسل ، عملیات برداشت عسل شروع می شود .

برداشت عسل با روش تکانیدن و برس زدن زنبورها

این روش یکی از رایجترین روش برداشت عسل  کندو در ایران است معمولا برداشت عسل پس از دودهی طبق های بالایی صورت می گیرد ‌ .

به این ترتیب قاب حاوی عسل را یک به یک در آورد . پس از تکاندن زنبورها و برس زدن سطح شان ها قاب های عاری از زنبور را در کندوی خالی که از قبل تهیه شده قرار می دهند.

 مراحل استخراج عسل

_برداشتن لایه نازک مومی ( درپوش مومی ) از روی حجره های موجود در دو طرف هر شان که رایجترین وسیله برای اینکار چنگال مخصوص پولک برداری می باشد‌.

_ قرار دادن شان های بی درپوش شده در دستگاه استخراج عسل ( اکستراکتور ) و خارج کردن عسل مایع از درون حجره شان ها .

_گذراندن عسل مایع استخراج شده از صافی به منظور زدودن ناخالصی  چون ذرات موم و گرده .

وظایف زنبورداران در فصل پاییز

 با توجه به تنوع پوشش گیاهی و آب و هوایی شهرستان های ایران پاییز برای زنبوران در هر منطقه متفاوت است .

ولی زمانی که شهد و گرده گل منطفه تمام شود عسل کندو برداشت شود ما در این مرحله شروع به تغذیه شربت پاییزه زنبورها می کنیم . تا عسل کافی برای زمستان گذرانی زنبور داشته باشد  . در صورت مشاهده ملکه پیر و مهیا بودن شرایط محیطی خوب اقدام به تعویض ملکه جوان می کنیم . و پس از برداشت عسل مازاد کندو با کاهش تخم ریزی کلنی ها اقدام به درمان های مناسب خصوصا کنه واروا می کنیم . زنبورداران موفق هستند که آموزش زنبورداری لازم خصوصا درمان و مبارزه با انگل واروا یکی از از اصلیترین علت مرگ زنبورعسل است زا بخوبی بدانند . در بازار داروهای مختلفی وجود دارد . حتما با تائید صاحب نظران و تجارب خود اقدام به خرید کنه کش و در نهایت استفاده از آن برای زنبوران انجام می دهیم.

آماده کردن کلنی ها برای زمستان گذرانی

با سرد شدن هوا در اواسط پاییز ، زنبوردار باید به فکر آماده کردن کلنی های خود برای زمستان گذرانی باشد .

۱_ نظافت داخل کندو و تخلیه زواید ، اجساد مرده ها  ، خرده موم و غیره

۲_ مرتب کردن و چیدن قاب ها   و بهتر است در دو طرف قاب ها ، از قاب هایی که عسل کشی شده است قرار دهید تا به عنوان عایق جلوی سرما گرفته شود.

۳_قراردادن کلنی ها در محلی مناسب در اواخر پاییز و زمستان که زنبورها به دلیل سردی هوا در خوشه هستند که حتما سوراخ پرواز بر خلاف جهت باد قرار گیرد .

۴_باید مطمئن شویم که زنبورها در جایی خشک و عاری از رطوبت زمستان گذرانی می کنند.

۵_باید درب کندو  عایق رطوبت داشته باشد.  ( بهتر است حلب کالوانیزه میخ کوب شود .) تا از نفوذ باران و رطوبت جلوگیری شود . زمانی که داخل کندو خشک باشد در صورت سرما با خوردن عسل بیشتر و خوشه شدن با زنبوران با  سرما مقابله می کنند . ولی رطوبت باعث مضاعف شدن سرمای داخل کندو می شود . زنبوران بیشتر مواقع از مبارزه با رطوبت عاجز هستند.

۶_حتما باید از وجود عسل کافی برای زمستان گذرانی کلنی آگاه باشیم . این امر با مشاهده چشمی و یا بلند کردن با دست و سبک و سنگین کردن آن از مقدار تقریبی ذخیره زمستانی هر کندو آگاهی پیدا می کنیم .

وظایف زنبوردار در فصل زمستان

_ با شروع فصل زمستان خصوصا در مناطق سردسیر زنبورداران تقریبا  هیچ کار بخصوصی در زنبورستان ندارند . در عین حال عمر زنبوران در کندو شروع به کاهش است . زنبوران تقریبا هیچ فعالیتی ندارند به جزء تغذیه از عسل و گرده داخل کندو ، و اندازه خوشه به میزان قابل توجهی کاهش می یابد.

_ زنبورداران برای جلوگیری از ورود جوندگانی همچون موش درب ورودی مخصوص نصب کنند .

_باید همواره با پیش بینی سرمازدگی ، کندوی خود را عایق بندی کنید .

_زمستان بهترین موقع برای خرید کندوهای خالی همراه با  قاب و تعمیر کندوها کهنه  موجود در انبار و یا تصفیه موم و تمیز کردن پوکه های خالی و ضدعفونی قاب های کهنه سالم می باشد.

_ با توجه به کاهش کارهای زنبوردار بهترین زمان مناسب برای مطالعه و کسب اطلاعات بیشتر برای اجرایی کردن ایده ها برای سال آینده می باشد که حتما زنبورداران ما به این امر واقف باشند.

مکان های مناسب برای زمستان گذرانی کندوها

_اجتناب از اسکان کندوها  در مناطق و مکان های بادخیز و پر تردد که این امر باعث استرس برای زنبوران شده . حتی در صورت تکان های شدید کندوها ، زنبوران از خوشه جدا شده و تلف خواهند شد .

_ مصون بودن از آتش سوزی .

_ داشتن حداقل خطر غرق شدن کندوها در آب ، به خاطر همین از زمین هایی که امکان آبگرفتگی و یا خطر سیل باشد از اسکان در آنجا خودداری شود .

نکات جالب زنبورداری

دانستنی های زنبورعسل و محصولات آن

دانستنی های زنبورعسل و محصولات آن می تواند کمک زیادی در آموزش زنبورداری شما داشته باشد .

1– ارسطو دانشمد معروف یونانی و معلم اسکندر کبیر در سال 350 قبل از میلاد کتابی درباره زندگی زنبور عسل نوشت . این اولین کتابی است در تاریخ که درباره ی زنبور عسل نوشته شده است .

2 – بهترین ظرف برای نگهداری عسل ظرف شیشه ای با درب محکم و نفوذ ناپذیر هواست . بهترین دما برای نگهداری عسل دمای اتاق ( حدود ۲۰ الی ۲۵ درجه سانتی گراد ) است . بهترین مکان برای نگهداری عسل کابینت آشپزخانه است . چون از تغییرات دمایی جلوگیری می کند و هم از تابش مستقیم نور.

3 – زنبور عسل برای اینکه یک قاشق چایخوری عسل جمع کند . بایستی فاصله ی برابر تهران تا برلین را طی کرده و در بین راه دو میلیون بار روی گلها بنشیند.

4 – زنبور عسل هنگام پرواز بال هایش را حدود 200 بار در ثانیه تکان می دهد . سرعت طبیعی پروازش تقریباً 30 کیلومتر در ساعت با طور متوسط 500 متر در دقیقه است .

5 – از هر سه گرم شهدی که زنبور عسل از روی گلها جمع آوری می کند . در کندو آن را غلیظ و تبدیل به یک گرم عسل می نماید . برای غلیظ کردن شهد های جمع آوری شده در روز زنبور عسل آنرا پس از غروب خورشید دوباره از داخل شان ها مکیده و وارد کیسه عسلی اش می کند . در آنجا کمی از آبش را جذب و مقداری دیاستاز برویش اضافه نموده داخل شانها می گذارد . زنبور بعدی آنرا مکیده و همین عمل را تکرار میکند . این کار آن قدر ادامه می یابد . تا عسل به غلظت طبیعی خود برسد . دراین وقت است که به سلولی که عسل غلیظ شده در آنجا انبار شده حمل و پس از پر کردن آن سرش را با موم می پو شانند . 

6 – مدت لازم برای رشد زنبور عسل از تخم تا حشره کامل برای سه نوع زنبور که در کندو وجود دارد به قرار زیر است :
یعنی برای ملکه 16 روز و برای کارگر 21روز و نر 24 روز می باشد .

7 – مدت لازم برای تبدیل یک تخم به کار گر کامل 21 روز است . کار گر کامل پس از تولد 21 روز هم قادر به پرواز نبوده . این مدت را باید در داخل کندو و به خدمات مختلف از قبیل تمیزکردن حفره ها- پرستاری – موم سازی –و دفاع در مقابل حشرات خارجی بپردازد . آنگاه میتواند به کارهای بیرونی از جمله شهد آوری و گرده و آب آوری بپردازد .

8 – در سطح و حجم مساوی در ساختمان شش ضلعی نسبت به شکلها و حجم های دیگر هم کمترین مقدار مواد اولیه بکار میرود . هم اینکه از سایر شکلها محکمتر و مقاومتر است انتخاب حفره های شش ضلعی سلولها در شان برای گذاشتن عسل سنگین وزن (وزن عسل ۱/۴)یکی از شاهکارهای درک محاسبات معماری و ریاضی این موجود ات است . ملکه در این سلولها تخم نر و تخم کار گر می گذارد . کار گران شهد و گرده گل جمع آوری و در آن ذخیره می کنند .

 
9 – یک جمعیت متوسط در فصل فعالیت با تقریبا 30000الی 40000 زنبور عسل سالانه حدود 30 لیتر آب 30 کیلوگرم گرده گل و 60 کیلوعسل برای مصرف داخلی خودشان احتیاج دارد . آنها را از گلها و درختان میوه و علوفه و غیره تامین می کند. بنابراین اگر کندوی متوسطی در آخر سال 30 کیلو عسل داد . در حقیقت زنبورها 90 کیلو عسل جمع آوری کرده بودند . که 60 کیلو گرم آنرا خود آنها مصرف کرده و 30 کیلو گرم باقیمانده را زنبور دار به عنوان محصول بر می دارد . یک جمعیت قوی ممکن است تا 50 کیلو گرده ی گل به کندویش حمل کند .

10 – بهترین حرارت برای رشد لاروها 35 درجه است . در زنبورها حس بخصوص برای سنجش گرما وجود دارد که فوق العاده دقیق است . بطوری که حتی 2/0درجه گرما را براحتی تشخیص می دهند. برای مقایسه کافی است در نظر داشته باشیم که انسان تغییرات دو درجه را تشخیص بدهد . به کمک همین حس است که وی قادر است در بهار و تابستان حرارت داخلی کندو را در حوالی 35 درجه ثابت نگه دارد.

11 – زنبور عسل حیوانی است که هرگز نمی خوابد . زیرا تا کنون پدیده ای شبیه خواب در وی دیده نشده . در بهار و تابستان روزهای شهد گل را جمع آوری و به کندو آورده داخل سلولها جمع می کند. شبها آنرا از سلولها مکیده در داخل عسلدانش غلیظ و تبدیل به عسل کرده و از راه جدارعسلدان موادی به نام دیاستاز برآن می افزاید . بنا براین عسل تنها شهد غلیظ شده گلها نیست بلکه مواد دیگری نیز به وسیله بدن زنبور عسل بر رویش اضافه شده . همین مواد اضافه شده هستند که به عسل ارزش فوق العاده ای می دهند . وقتی که سلول پر از عسل شد زنبور رویش را به وسیلهء سر پوشی که از موم خالص و غیر قابل نفوذ هواست می پوشاند تا خراب نشده در زمستان بتواند از آن استفاده کند . سر پوش مومی را که با آن سلولهای لارو ها را می پوشاند بر عکس سر پوش عسلی قابل نفوذ در مقابل هوا می باشد . زیرا لاروها برای زنده ماندن به هوای تنفسی محتاجند . برای قابل نفوذ کردن آن زنبورها مقداری گرده گل را با موم مخلوط می نمایند . دیاستازها در مقابل گرمای شدید مقاومت نداشته و بهمین دلیل عسل داغ شده فاقد ارزش بیولوژیکی است.

12 – زنبورعسل مزه های ترش و شیرین و شور را تشخیص می دهد ولی قادر به تشخیص مزه ی تلخ نیست.

13 – وزن یک زنبور معمولی کارگرحدود 80 میلیگرم است یعنی وزن 12 عدد زنبور کارگر یک گرم میشود .

14 -کارگرانی که در بهار و تابستان متولد می شوند پس از خروج از کندو های خود حدود 3الی 4 هفته زنده بوده و برای کندویشان بار آورند .

15 – شعاع پرواز زنبور کار گر ۴ کیلو متر است که وی بندرت تا این اندازه از کندویش دور می شود . معمولا سعی میکند که بیش از 2 کیلومتر از کندویش فاصله نگیرد ولی شعاع پرواز اقتصادی برایش فاصله کمتر از 700 کیلومتری کندو است . چون در اینحال مقدار شهدی که به کندو می آورد بیشتر است . این فاصله هرچه کمتر باشد بهتر است .

16 – مقدار آب موجود در شهد های مختلف گلها متفاوت بوده و بطور متوسط 70 درصد است.

17 -وزن مخصوص عسل 1/4و PHآن 4 است . وزن مخصوص موم 0/96 و سبکتر از آب است . بطوری که هر گاه یک قطعه موم را در آب بگذاریم در سطح آن شناور می گردد. نقطه ذوب آن 63 درجه می باشد .

18- رنگ و مزه و بوی عسل هیچ ارتباطی با نژاد زنبور ندارد . تنها به گلهایی بستگی دارد که زنبور شهد ها را از آنجا جمع آوری میکند . مثلا عسل اسپرس خیلی خوشمزه و عسل گل آفتابگردان بی مزه است و هر دو هم خالصند.

19 – زنبور عسل فقط در حال پرواز قادر به دفع مدفوع است . به همین جهت هرگز در داخل کندو مدفوعش را دفع نمی کند.

20 – در فصل گل و شکوفه زنبورهای کارگر که عسلدانشان پر از شهد یا عسل باشد می توانند به هر کندو که مایل باشند وارد شوند . ولی قبل از خروج به وسیله سربازان محافظ بازرسی می شوند و تنها هنگامی به آنها اجازه خروج داده می شود که تمام عسلهایشان را داخل سلول گذاشته و عسلدانشان هنگام خروج خالی باشد.

21 – زنبور عسل برای اینکه 1 کیلو موم ترشح کند باید 12 کیلو عسل بخورد .

22- برای داشتن یک زنبورستان پر محصول 4 عامل زیر لازم است :

الف – هوای خوب و مسائد

ب – گلهای فراوان

ج – جمعیتهای فعال و سالم 

د – مهاجرت دادن جمعیتها به نقاط پر گل

23 – یک ملکه خوب هنگامیکه مشغول فعالیت زیاد تخمگذاری است در هر 24 ساعت معادل 4/25 برابر وزنش غذا می خورد . معادل دو برابر خود تخم گذاری می کند.

24 – یک جمعیت قوی که دارای 50/000کارگر باشد در صورت وجود شکوفه های کافی می تواند 3 کیلو عسل جمع کند .

25- بزرگترین وارد کننده عسل جهان آلمان است . بعدش هم با تفاوت زیاد ژاپن قرار دارد.
26 – بیشترین مصرف سرانه عسل جهان را کانادائیها دارند . هر کانادائی بطور متوسط سالیانه بیش از یک کیلو عسل می خورد . بعد از آن آلمانیها هستند که سالیانه هرآلمانی حدود یک کیلو عسل مصرف می کند .

27 – ملکه در تمام مدتی که تخمگذاری می نماید منحصرا” با ژله روآیال تغذیه میگردد . ولی در زمستان که فعالیت تخمگذاری ندارد غذایش مخلوطی از ژله روآیال و عسل می باشد .
28 – برای اینکه گرده افشانی به نحوه احسن انجام پذیرد . باید بطور متوسط در هر باغ میوه 3تا 4 کندو در هر هکتار کلزا 8 عدد کندو با جمعیت قوی گذاشت .
29- برای تهیه یک کیلو عسل زنبور باید شهد 20 میلیون گل شبدر را جمع و به کندو حمل کند .
در این فعالیت 17میلیون گل شبدر بارور شده بذر می دهد.
30 – عسل ماده ایست با ph=4 بشدت اسیدی . بنا براین باید از نگهداریش در ظروف فلزی خود داری نمود . چون بعد از مدتی فلز خورده و خودش هم خراب می شود . بهترین ظرف برای نگهداری آن ظروف شیشه ای و پلاستیکی می باشند ..

31 – وقتی گرمای هوا از 8 درجه بالاتر رفت . زنبور های کارگر از کندو بیرون آمده تند دفع مدفوع کرده و فوری به کندو بر می گردند . هنگامی که در اوایل بهار گرما به 14 درجه رسید زنبور ها کندو رها کرده و به جستجوی گرده و شهد می پردازن.

32 _زهری که از نیش زنبور عسل خارج می شود از لحاظ ترکیبات شیمیایی از خانواده ی زهرمار است . 20 عدد نیش زنبور در فاصله کوتاه قادر است یک انسان را بکشد . اسب حساسیت زیادتری نسبت به نیش زنبور عسل داشته و فقط با 6 نیش تلف می گردد . زهر زنبور در زنبوردارها موثر نیست چون بدن آنها بتدریج مصونیت پیدا می کند . و حدود 75 در صد زهر زنبور عسل را مواد پروتئینی مختلف تشکیل می دهند. قسمت اعظم این مواد در بدن ما و یا سایر پستانداران تولید نمی شود . به همین دلیل هم بدن ما بعد از نیش خورد باد می کند . باد کردن بدن در برابر مواد پروتئینی نا آشنا است . با باد کردن ، بدن سعی می کند مانع از ورود شان بداخل خون گردد

33 _بر خلاف اذهان عمومی عسل مدفوع زنبور نیست . بلکه زنبور شهد را بوسیله خرطوم و دهان از روی گل ها جمع و به کیسه ی عسلی که در داخل شکمش قرار دارد انتقال داده و پس از آنکه کیسه مزبور پر شد ( ظرفیت کیسه عسلی 40 میلی گرم) به کندو برگشته ، از راه دهان و خرطوم آنرا در داخل سلول های شش ضلعی سانها خالی کرده و انبار می کند . بعد از آن زنبور هایی که قادر به بیرون رفتن نیستند و یا شب که همه زنبور ها در داخل کندو هستند . دوباره با خرطوم خود شهد را به داخل شکم مکیده و با جذب آب و شکستن قند های چند کربنی به وسیله آنزیم های ترشحی از معده خود آن را به عسلی تیره تبدیل می کنند و دوباره در همان سلول ذخیره می کنند .

34 – زنبور عسل فقط در حال پرواز قادر به دفع مدفوع است . به همین جهت هرگز در داخل کندو مدفوع نمی کند ولو اینکه یک ماه یا بیشتر نتوانند کندویش را ترک نماید .

35_ زنبور نر هرگز نیش نمی زند چون اصلاً نیش ندارد .

36 – بره موم در زندگی زنبور عسل همان نقشی را بازی می کند که الکل در زندگی ما . یعنی مثل الکل خاصیت میکروب کشی دارد و زنبور ها از آن به همین منظور استفاده می کنند .

 37 – ملکه و زنبور کارگر هم پدر دارند و هم مادر. ولی زنبور نر پدر ندارد فقط مادر دارد . چون ملکه زنبور های نر را از راه باکره زائی تولید می کند.

38 – مشکل ترین کار برای زنبور ها تولید و ترشح ژل رویال است که بیش از همه در بهار انجام می گیرد . به همین دلیل هم زنبور های بهاری که مجبور به انجام چنین کار مشکلی هستند عمر کوتاه تری نسبت به زنبور های زمستانی دارند .

39 _ عسل به کمک دیاستاز های موجود در خود چربی های اطراف قلب را آب می کند . به همین دلیل مصرف عسل طبیعی به سالخوردگان و بیماران قلبی توصیه می گردد.

40 _ عسل از نظر تغذیه ای و درمانی یک معدن طلای واقعی است.

توصیه ما برای شما مصرف کنندگان عزیز عسل برای استفاده بیشتر از فواید آن ، مهم است که عسل با کیفیت خصوصا بصورت موم دار را خریداری کنید زیرا تقلب در عسل موم دار به صفر می رسد.

آموزش زنبورداری حرفه ایی

اگر شما به کار پرورش زنبورعسل اشتیاق دارید و پرورش زنبورعسل را برای تفریح و شغل دوم انتخاب کرده اید . می خواهید به عنوان شغل پرسود  اقدام به پرورش زنبورعسل بصورت کاملا حرفه ایی انجام دهید . بهتر است برای کسب اطلاعات و مشاوره در این راستا با شماره زیر تماس حاصل فرمایید.

09148197366

نشانی دفتر : مرکز رشد واحد های فناوری دانشگاه محقق اردبیلی

آدرس فروشگاه : اردبیل ، خیابان دانشگاه ، جنب بانک تجارت ، فن بازار دانشگاه محقق