تاریخچه زنبورداری در جهان و ایران

تاریخچه زنبورداری در جهان و ایران، کشاورزان ماقبل تاریخ اولین زنبورداران بودند . براساس شواهد باستان شناسی ، انسان ها تقریباً 9000 سال است که از زنبورهای عسل بهره برداری می کنند.

از قرن ها پیش زنبورعسل در شکاف کوه ها و تنه خالی درختان و مکان های مناسب دیگر لانه ایجاد می کرد.با این کار از عوامل نامساعد محیط و شکارچیان به زندگی خود ادامه میداد‌‌.
بشر برای استفاده از عسل زنبوران با روش های بسیار ابتدائی زنبور را از این لانه ها بیرون رانده، عسل و موم را مورد استفاده قرار میداده است.
بشر به مرور زمان دانست که باید برای بهره برداری بهتر و بیشتر کندوهای طبیعی رو از نقاط مختلف نزدیک هم جمع نموده  و در یک محل از آنها مواظبت و نگه داری کند .
اولین نوع کندو، کندوهای گلی بودند که بصورت خام یا پخته مورد استفاده قرار می گرفتند.

مطالب مرتبط: سیستم افزایش محصولات زنبورعسل با قابلیت کنترل با موبایل(کندوی هوشمند)

مطالعه واقعی از طرز زندگی زنبورعسل

درباره زنبورعسل کتاب های بسیاری نوشته شده است. برای این کار از آغاز تمدن بشری این حشره بالدار و اجتماعی که در کندو زندگی می کند. به طرزی شبیه به اعجاز، عسل خوش طمع و مقوی و معطر را تولید می نماید.همواره مورد توجه مردم قرار گرفته بود.
ارسطو، کاتون، وارون، پلین، کولومل، پالاریوس، و دیگران که همگی از نویسندگان و علمای باستانی هستند. که راجع به این حشره کتاب های بزرگ یا رساله نوشته اند.

《آریستو فانوس》 فیلسوف باستانی مدت ۵۸ سال در وضع زندگی زنبورعسل مطالعه می کرد.
همچنین دانشمند دیگری موسوم به《فیلیس  دوناسوس》شب و روز در جوار زنبورعسل زندگی می کرد. که جز آنها چیزی نبیند‌.
مطالعه واقعی در طرز زندگی زنبورعسل، فقط از قرن هفدهم میلادی شروع شد. در آغاز این قرن، یک دانشمند فلاماندی موسوم به 《کلونیوس》 بر اثر مطاعات خود، اظهار داشت که یگانه حشره ای که د زندگی زنبورعسل تخم می گذارد همانا ملکه است. گفت که ملکه دارای آلات تناسلی نرینگی و مادگی می باشد. ولی نتوانست که این گفته ها رو به ثبوت برساند.
بعد از او یک دانسمند هلندی به نام 《سوامردان》 برای اولیت دفعه مطابق اصول علمی شروع به مطالعه در وضع زندگی زنبورعسل کرد‌. او به وسیله میکروسکوپ جزئیات زندگی زنبوران را از نظر گذارنید و آنها را تشریح نمود. چون او بعد از تشریح، توانست که به طور واضح آلان تناسلی مادگی را در ملکه پیدا کند. صریحا گفت که ملکه یک زنبور ماده است. حال که قبل از تاریخ، همه تصور می کردند که ملکه شاه است، یعنی یک حشره نر می باشد.
این کشف بزرگ، یکباره نظریه مردم را در خصوص وضع زندگی زنبوران تغییر داد. زیرا برخلاف سابق معلوم شد آن جانور، که تمام موجودات یک کندو را به بوجود آورد. همانا ماده است و لذا تمام سکنه شهر زنبورعسل فرزاندان او هستند.
《سوامردان》 برای نشان دادن اکتشافات خود، نقشه هایی کشید‌. طرح هایی کشید که هنوز هم مورد استفاده است و در کتاب زنبورعسل شناسی آن را چاپ کرد.
این مرد خدا شناس، تمام شگفتی های زندگی زنبورعسل را مسوب به قدرت کردگار می کرد. هر یک از آنها را دلیل بر عظمت خالق عالم میدانست. مشاهدات و مطلاعات وو راجع به زنبورعسل، در کتابی به نام 《انجیل طبیعت》 جمع آوری شد.

مطالب مرتبط: همه چیز درباره عسل و خواص

بعد از این دانشمندان فلامندی و هلندی، دانشمند دیگری که باید نامش ذکر شود 《رئومور》فرانسوی می باشد .
رئومور بعد از مطالعات دقیق، کتابی به عنوان 《یادداشت هایی برای جمع آوری تاریخ حشرات》 نوشت که امروز در دسترس همگان است.
دیگر کارهای 《رئومور》این بود که برای مطالعه در وضع زندگی این حشره، کندوی شیشه ایی را اختراع کرد. تا بتواند از پشت شیشه طرز زندگی زنبورعسل را ببیند. این کندوها که امروزه به طرزی برجسته وضع رندگی زنبوران عسل را به ما نشان می دهد‌.
یکی از محقق دیگر که باید طرز مخصوص نام او ذکر کرد،《فرانسوا هوبر》 می باشد . او اهل ژنو بود. این شخص به طور مسلم یکی از اساتید علم جدید زنبورعسل شناسی است‌‌
فرانسوا هوبر که هنوز مدتی از عمرش که نگذشته بود که نابینا گردید. ولی با وجود نابینایی علاقه که در وضع زندگی زنبوران مطالعه کند .
فرانسو هوبر نوکر وفادار و باهوشی داشت که در این راه خیلی به او کمک کرد. چون اربابش نابینا بود، آن نوکر آن چه را که میدید به اطلاع ارباب می رسانید.
مطالعات و تحقیقات این مرد،  در کتابی به نام 《نظریات جدید راجع به زنبوران عسل》 جمع آوری شد . شامل بر دو جلد کتاب است.

کشیشی موسوم به 《دزیر زون》 که از اهالی کارکوس مارک واقع در ایالت سیلزی بود. طرز تخم گذاشتن ملکه را مورد مطالعه قرار داد . همچنین توانست کندویی بسازد که صاحبان که صاحب کندو بتواند بدون مرگ زنبورها سهم عسل خود را بردارد.
قبل از آن تاریخ، هر وقت می خواستند عسل از کندو بردارند عده از زنبوران می مردند‌‌. ولی بعد از اختراع، برداشتن عسل به راحتی صورت می گرفت و به زنبورها آسیبی نمیرسد‌.

کتاب 《زندگی زنبوران عسل》شاهکار جاویدان موریس مترلینگ است.این کتاب از این لحاظ، قابلیت دوام و بقاء، مورد تصدیق جهانیان می باشد.
نظریه هایی که مترلینگ در این کتاب میدهد‌ بسیار ارزشمند است . زیرا این مرد بیست سال متوالی، خود مشغول تربیت زنبورات عسل بود. هر چه می گوید نتیجه مشاهدات و مطالعات خود او می باشد.
او همچنین  در سال ۱۹۱۱ جایزه نوبل ادبیات را دریافت نمود.

سر آغاز زنبورداری پیشرفته

در سال ۱۸۵۱ کشف مهمی به وقوع پیوست کا سر آغاز کلیه پیشرفتهای زنبورداری امروز می باشد. در این سال یک آمریکایی اهل فیلادلفیا بنام لانگستروت متوجه شد که وقتی فاصله بین قابها و همچنین فاصله و بدنه کندو ۹/۳ باشد. این فاصله مورد قبول زنبوران قرار گرفت. زنبورها دیگر در بین قابها و قابها و بدنه موم اضافی به وجود نمی آورند. این فاصله را به آن فضای زنبور گفتند مبنای ساختن کندوهای جدید با قابهای متحرک قرار گرفت.

وسائل مهمی که در این یالها اختراع گردید عبارتند از :

ورقه مومی آج دار

این اختراع که توسط Johannes Mehring در سال ۱۸۵۷ و در آلمان انجام شد. این کار موجب گردید که کمک بزرگی در صرفه جویی موم زنبورعسل و سرعت ساختن شان توسط زنبورها حاصل شود.
در واقع با این اختراع موم خالص زنبورعسل را ذوب کرده، سپس به صورت ورقه های نازک درآورده و به وسیله ماشین مخصوص روی دو زرف آن پایه های شش وجعی سلول ها زنبورعسل پرچ گردد.

دستگاه استخراج عسل

در سال ۱۸۶۵ در اتریش شخصی به نام Franz Von Hruschka دستگاه استخراج عسل را که بوسیله نیروی گریز از مرکز خارج شدن عسل از داخل سلولهای شان می گردد اختراع نمود‌.

شبکه ملکه

شبکه ملکه صفحه شیاردار یا میله ای مخصوصی است که به واسطه قطر سوراخها یا شیارها یا فاصله میله های آن که کمی کوچکتر از عرض قفس سینه ملکه است مانع از عبور ملکه از آنها می گردد‌. در این روش ملکه را در طبقه پرورش زنبوران محبوس می گردد. تا نتواند به طبقات فوقانی که محل ذخیره کردن عسا است را پیدا کند‌. بدین ترتیب تمام قابهای طبقات فوقانی یکدست حاوی عسل و عاری از نوزادان خواهد شد.

پرورش زنبورعسل در ایران

با بررسی های تاریخ، گزارشات و نوشتخ های مختلف خصوصا ادبیات دیرینه ایران و همچنین آثار باستانی مختلف متوجه می شویم که زنبورداری از زمان های بسیار قدیم در ایران رایج بود است. خصوصا در زمان هخامنشیان آثار مشخصی از وجود زنبورداران به عنوان حرفه و تفنن وجود دارد.

تاریخچه زنبورداری ونقاشی های غارها

در تاریخچه زنبورداری ،زنبورعسل برای قرن ها بخشی از فرهنگ بشر بوده است .در نقاشی های غار به نمایش درآمده و لانه زنبوری ، دسته زنبورها و جمع آوری عسل را به تصویر می کشد.

با این حال ، شواهد مستقیم کمی در مورد زمان و مکان شروع برداشت مردم عسل و موم از حشرات در مورد افراد باستان وجود داشته است.

دانشمندان بین المللی بیش از 6000 ظرف سفالی را مورد بررسی قرار دادند. تا نقشه ای از زنبورهای عسل را در هر زمانی که جهان تازه از آخرین عصر یخبندان که حدود 10 هزار سال پیش ظهور کرده بود ، تهیه کنند.

سبک زندگی از جمع شدن شکارچیان به سمت پرورش اولین محصولات و نگهداری حیوانات برای گوشت ، شیر و پوست در حال تغییر بود.

قدیمی ترین شواهد در مورد ارتباط انسان با زنبورعسل ، که قدمت آن تقریباً به 9000 سال قبل برمی گردد . در ترکیه فعلی یافت شد.

با گذشت چند هزار سال ، موم در سراسر شبه جزیره بالکان . از جمله یونان ، رومانی ، صربستان و سپس در مکان های اشغال شده توسط کشاورزان اولیه در اروپای مرکزی شناسایی شد.

اولین شواهد در مورد استفاده از زنبورهای عسل در شمال آفریقا نیز در همان زمان یافت شد.

زنبور عسل از دوران ماقبل تاریخ در کنار انسان ها زندگی می کرده است .

در جزایر انگلیس ، رد پای محصولات زنبور عسل در ظروف شکسته در زمان نوسنگی در جنوب انگلیس پیدا شد.

به نظر می رسد حد شمالی دانمارک باشد ، شرایطی که بالاتر از آن ممکن است برای رشد زنبورهای عسل بسیار سخت باشد.

به نظر می رسد مطالعه ما در مورد استفاده از عسل و موم نشان داده است كه محدودیت شمالی در محل زندگی آنها در دوران نوسنگی وجود داشته است. و هیچ شواهدی در هزاران خرده سفال در ایرلند ، اسكاتلند ، نروژ یا سوئد یافت نشده است. “

تاریخ شیرین عسل

از موم عسل ممکن است توسط افراد ماقبل تاریخ برای چسباندن تیرها و نیزه های سنگی یا ضد آب بودن قایق  ها استفاده شده باشد.

ممکن است عسل منبع کمی از شیرینی در رژیم غذایی آنها داشته باشد.

دانشمندان معتقد هستند .عرضه فراوان غذاهای شیرین پدیده ای بسیار اخیر است . اما در گذشته یافتن غذاهای شیرین بسیار سخت بود و از مطالعه ما مشخص شد که اولین کشاورزان در اروپا علاقه زیادی به بهره برداری از محصولات با ارزش زنبورعسب داشتند ا”.

مطالعات اخیر DNA نشان می دهد که زنبور عسل از حدود 300000 سال پیش در آسیا سرچشمه گرفته و به سرعت در اروپا و آفریقا گسترش یافته است.

دامنه این زنبور عسل در آخرین عصر یخبندان در اروپا منقبض شد ، اما در آفریقا گسترش یافت.

متاسفانه زنبورداری  مدرن با تهدیدهای متعدد ناشی از تغییر آب و هوا ، آفت کش ها و بیماری ها روبرو هستند.

امیدواریم مطالعه این مقاله براتان مفید باشد. هدف شرکت‌ آرتا زنبور سبلان در حال حاضر تولید نسخه بهتر و کاربردی تر  از کندوهای هوشمند یا برقی و آموزش زنبورداری می باشد.